نسل آلفا؛ کودکانی که در آغوش هوش مصنوعی رشد میکنند
نسل آلفا فرزندان جهان هوشمند، نیازمند نظام تربیتی و حقوقی تازهایاند که میان فناوری و انسانیت تعادل برقرار کند.
به گزارش آتیهآنلاین، نسل آلفا نخستین کودکانی هستند که در جهان آغشته به فناوری، هوش مصنوعی و شبکههای اجتماعی چشم گشودهاند؛ نسلی که هویت، یادگیری و روابط انسانیاش در همتنیدگی واقعیت و مجازی شکل میگیرد و حالا جامعه آموزش و قانون باید خود را با زیست دیجیتالی آنان بازتعریف کنند تا آیندهای انسانیتر برایشان بسازد.
محمدمهدی سیدناصری، حقوقدان و پژوهشگر حقوق بینالملل کودکان، در گفتوگو با خبرآنلاین به شرح ویژگیهای نسل آلفا، تفاوتهای آن با نسل زد و مسئولیتهای جامعه برای حمایت از این کودکان پرداخت: «نسل آلفا، نسلی است که نخستین گریههای خود را در کنار صفحهنمایشها سر دادهاند، نخستین گامهایشان را در خانههایی برداشتهاند که اینترنت و هوش مصنوعی بخشی از زیست روزمره آن است. آنان دیگر کودکان جهانِ پسافناوری نیستند، بلکه کودکان جهان در حال بازآفرینیاند.»
به گفته سیدناصری، «به تعبیر روانشناسان، نسل آلفا ذهنی بصری، سریع و دادهمحور دارد، اما از نظر عاطفی نیازمند الگوهای تربیتی جدید است. از نظر اجتماعی، نسل آلفا در بستری شکل گرفته است که مرز میان واقعیت و مجاز کمرنگ شده است. هویت آنان ترکیبی از تجربههای عاطفی در جهان واقعی و تعاملهای مجازی است. این نسل در محیطی چندفرهنگی و چندزبانه رشد میکند و از کودکی با ارزشها و سبکهای زندگی متنوع آشنا میشود. این تنوع، ذهنی باز و چندبعدی برایشان میسازد، اما خطر سردرگمی هویتی و کاهش انسجام فرهنگی را نیز به همراه دارد.»
این حقوقدان در ادامه توضیح میدهد: «نسل آلفا به حقوقی مانند حق بر داده، هویت دیجیتال، محافظت از ردپای آنلاین و فراموش شدن در فضای مجازی نیاز دارد. در حوزه تربیتی، نسل آلفا با آموزش سنتی ارتباط برقرار نمیکند. این کودکان، یادگیرندگانی فعال و بصریاند که به جای انتقال صرف اطلاعات، به پرورش تفکر انتقادی، سواد دیجیتال، اخلاق فناوری و خودآگاهی فرهنگی نیاز دارند. نظام آموزشی باید از انتقال دانش به پرورش خلاقیت و مهارتهای زندگی تغییر جهت دهد.»
سیدناصری تأکید میکند: «نظام آموزشی ایران هنوز درگیر چالشهای قرن بیستم، مانند حافظهمحوری و رقابت نمرهمحور است، در حالی که نسل آلفا به آموزش مبتنی بر پروژه، تجربه و خلاقیت نیاز دارد. جامعه باید با تقویت نهادهای فرهنگی و مشاورهای، به والدین آموزش دهد که چگونه با کودکانی که در فضای دیجیتال نفس میکشند، رابطهای انسانی و آگاهانه برقرار کنند. مدارس نیز باید از فضایی برای انباشت دانش به محیطی برای پرورش انسانهای آینده تبدیل شوند.»
سیدناصری هشدار میدهد: «اگر آموزش رسمی نتواند جهت و معنا به این هویت بدهد، آموزش غیررسمی ممکن است کودکان را دچار سردرگمی فرهنگی کند. هماهنگی بین نظام آموزشی و رسانهای برای حفظ هویت ملی و اخلاقی کودکان ایرانی ضروری است.»
