چالشهای سالمندی در ایران؛ وقتی تجربه و دانش به فراموشی سپرده میشود
امروز، اول اکتبر ۲۰۲۵، جهان روز جهانی سالمندان را گرامی میدارد؛ روزی که فرصتی است برای بازتاب و توجه ویژه به نسلی که چراغدار تاریخ و حافظ فرهنگ جوامع هستند.
به گزارش آتیهآنلاین، سازمان جهانی بهداشت (WHO) امسال با شعاری قدرتمند «سالمندان، پیشگامان اقدام محلی و جهانی: آرزوها، رفاه، حقوق ما» این روز را جشن میگیرد و بر اهمیت نقش سالمندان در جامعه تأکید میکند.
پیام دکتر کاترینا بومه، مسئول موقت دفتر منطقهای WHO در جنوبشرق آسیا، این واقعیت را برجسته میکند که جمعیت سالمندان در منطقه با سرعتی بیسابقه در حال افزایش است و تا سال ۲۰۵۰ شمار افراد بالای ۶۰ سال بیش از دو برابر خواهد شد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. طبق آخرین آمار، جمعیت سالمندان ایران در حال حاضر بیش از ۱۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل میدهد و پیشبینی میشود تا سال ۱۴۵۰ به بیش از ۲۰ درصد برسد.
این تغییرات جمعیتی، فرصتهای بینظیری برای بهرهمندی از تجربه و دانش سالمندان فراهم میکند، اما چالشهای متعددی نیز به دنبال دارد؛ از جمله نیاز به نظامهای مراقبتی جامع، مقابله با تبعیض سنی، و تقویت حمایتهای اجتماعی.
سالمندان، ستونهای استوار خانواده و جامعه
در ایران، سالمندان اغلب نقشهای چندگانهای را برعهده دارند؛ از مربیان خانواده گرفته تا مراقبین نسلهای جوانتر. با این حال، فشارهای اقتصادی و تغییر سبک زندگی باعث شدهاند تا بسیاری از سالمندان به ویژه در مناطق شهری، احساس تنهایی و بیپناهی کنند.
سازمان جهانی بهداشت بر لزوم ایجاد محیطهای دوستدار سالمندان و فراهم آوردن مراقبتهای یکپارچه و بلندمدت تأکید دارد. در ایران، اجرای این توصیهها نیازمند سیاستگذاریهای جدیتر و سرمایهگذاری در حوزه بهداشت و رفاه اجتماعی سالمندان است.
فرصتها و چالشها: چشمانداز دهه سالمندی سالم
دهه سالمندی سالم ۲۰۲۱-۲۰۳۰ که توسط سازمان ملل اعلام شده، چارچوبی جهانی برای تضمین زندگی با کیفیت برای سالمندان است. ایران نیز به عنوان عضوی از جامعه جهانی، میتواند از این فرصت استفاده کند تا سیاستهای خود را به سمت ارتقای کیفیت زندگی سالمندان بهبود بخشد.
با این حال، کمبود نیروی کار آموزشدیده در حوزه سالمندی، مشکلات تأمین مالی و فقدان دادههای دقیق از وضعیت سالمندان، موانعی جدی در مسیر تحقق این هدف هستند.
مشکلات عمده سالمندان در ایران
سالمندان در ایران با مجموعهای از مشکلات پیچیده و چندجانبه مواجهاند که کیفیت زندگیشان را تحت تاثیر قرار میدهد. یکی از مهمترین چالشها، دسترسی ناکافی به خدمات بهداشتی و مراقبتی تخصصی است. بسیاری از سالمندان به دلیل بیماریهای مزمن و ناتوانیهای جسمی نیازمند مراقبتهای ویژهاند، اما کمبود مراکز تخصصی و نیروی کار آموزشدیده در این حوزه، موجب کاهش کیفیت این خدمات شده است.
از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی و کمبود منابع مالی، بسیاری از سالمندان را در شرایط سخت قرار داده است. برخی از آنها به دلیل نبود حمایتهای مالی کافی، برای تامین نیازهای اولیه خود دچار مشکل هستند و این موضوع باعث افزایش آسیبپذیریشان میشود.
در بعد اجتماعی، تغییر ساختار خانوادهها و مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ، باعث تنهایی و انزوای سالمندان شده است. بسیاری از سالمندان در محیطی بدون حمایت اجتماعی کافی زندگی میکنند که میتواند منجر به مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب شود.
علاوه بر این، تبعیض سنی و نگاههای منفی به سالمندان، مانع از مشارکت فعال آنها در جامعه میشود. اصلاح سیاستها و افزایش آگاهی عمومی برای حمایت از سالمندان از ضروریات اجتنابناپذیر به شمار میرود.
