کاهش کشفیات تریاک؛ نتیجه دستور طالبان یا تغییر الگوی مصرف در ایران؟
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از کاهش چشمگیر کشفیات تریاک در ایران طی سه سال اخیر خبر داد و به تأثیر دستور طالبان در ممنوعیت کشت خشخاش در افغانستان اشاره کرد. این روند سبب بروز اختلال در تأمین ماده اولیه داروهای مخدر و تهدید جدی برای تولید داروهای ترک اعتیاد شده است. در حالی که مسئولان وزارت بهداشت و تولیدکنندگان دارو نسبت به بحران پیشرو هشدار میدهند، برخی کارشناسان تغییر الگوی مصرف و توسعه درمانهای نوین ترک اعتیاد را عامل اصلی کاهش تقاضا و ورود تریاک به بازار داخلی میدانند.
بهگزارش آتیهآنلاین، حسين ذوالفقاري؛ دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر در جمع خبرنگاران اعلام كرد كه به دنبال دستور طالبان براي ممنوعيت تجارت مواد مخدر و كاهش ۳ ساله كشت خشخاش در افغانستان، ميزان ترياكی هم كه طی سه سال اخير به صورت قاچاق به ايران ميرسيده، به شدت كم شده چنانكه پارسال، كشفيات ترياك در مقايسه با سال ۱۴۰۲، يكچهارم كاهش يافته است. اما برخی کارشناسان معتقدند کاهش کشفیات مواد مخدر در ایران به خاطر تغییر الگوی مصرف است.
اختلال در تولید داروهای مخدر به دلیل کمبود ماده اولیه
روزنامه اعتماد گزارشی درباره کمبود مواد مخدر مورد نیاز در صنعت دارو نوشت، بهگزارش این روزنامه حسین ذوالفقاری، دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته كه به دنبال كاهش سه ساله كشفيات ترياك، وزارت بهداشت به ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام كرده كه روند توليد داروهاي مشتق از ترياك مختل شده و كارخانههاي توليد داروهاي مخدر با كمبود ماده اوليه مواجهند و بايد براي اين وضع چارهاي انديشيده شود . دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر، فوريترين راهحل اين مشكل را فعال كردن مجوز قديمی كشت خشخاش دانست.
کمبود تریاک خالص و بحران در بازار داروهای ترک اعتیاد
يك منبع آگاه در وزارت بهداشت هم در گفتوگو با «اعتماد» تاييد كرد كه نياز سالانه براي توليد داروهاي مخدر ۵۰۰ تن ترياك خالص است ولی طي ماههاي اخير، توليدكنندگان اين داروها، علاوه بر اينكه با كمبود ماده اوليه مواجهند، ترياك ناخالصي تحويل ميگيرند كه باز هم وزن نهايي ماده موثره در خط توليد را كاهش ميدهد و در صورت تداوم اين وضع، بازار قانوني داروهاي ترك اعتياد و داروهاي تسكيني مشتق از ترياك، در سال آينده با يك بحران جدي مواجه خواهد شد مگر اينكه ستاد مبارزه با مواد مخدر از همين حالا مجوز كشت خشخاش بدهد يا هر چه سريعتر براي واردات ترياك مورد نياز كارخانههاي دارويي اقدام كند.
چالش نقدینگی و تهدید تعطیلی خطوط تولید در نیمه دوم سال
آقاي الف، يكي از ۵ توليدكننده اصلي ماده اوليه و داروهاي ترك اعتياد و مخدر در كشور است، او از ترياك بيكيفيتي كه در ماههاي اخير تحويل گرفته ناراضي است و ميگويد كه از اسفند پارسال، با كمبود ترياك مواجه شده، اما حالا از مشكل جديتري حرف ميزند؛ از اينكه ۵ توليدكننده ماده اوليه و داروهاي مخدر چنان با مشكل بيپولي و كمبود نقدينگي مواجهند كه در نيمه دوم امسال، قادر به فعال نگهداشتن خط توليد نخواهند بود .
نظر رئیس کانون مراکز ترک اعتیاد؛ کمبود دارو نداریم
علي غلامي؛ رييس هياتمديره كانون سراسري مراكز درمان سوءمصرف مواد كشور و رابط بيش از ۴۰ هزار پزشك و روانشناس و پرستار شاغل در مراكز ترك اعتياد با دولت است. غلامي به «اعتماد» ميگويد كه ظرف دو ماه اخير، گزارشي درباره كمبود داروهاي مخدر از مراكز درمان اعتياد دريافت نكرده و معتقد است كه نه حالا و نه تا پايان امسال، مشكلي به نام «كمبود داروهاي ترك اعتياد و شربت ترياك» ايجاد نخواهد شد. غلامي ميپذيرد كه صنعت دارو با مشكل بيپولي به دليل انباشت بدهيهاي چرخه تامين دارو مواجه است اما تاكيد دارد كه آنچه در دو ماه اخير شاهد بودهايم، تنها يك روي ماجراست و جنجال بيپولي صنعت دارو و كمبود ترياك و ناتواني صنعت دارو براي توليد داروهاي مخدر و درمان اعتياد، پوششي براي واقعيت رانت زنجيره توليد و تامين داروهاي مخدر است.
ادعای بیپولی صنعت دارو پوششی برای رانت در تولید داروهای مخدر
بهگفته او: «متاسفانه، حقايق به مردم گفته نميشود. ترياك، ماده اوليه براي توليد تبايين، بوپرونورفين و شربت ترياك است. اگر دولت واقعا با كمبود ترياك مواجه شده، چرا از يكسال قبل تا همين حالا، داروهاي ترك اعتياد به افغانستان و پاكستان و تاجيكستان و نيجريه صادر ميشود؟ من به عنوان كارشناسي كه ۲۵ سال در ترك اعتياد فعالم، ميگويم كه همين ۴۰۰ تن براي توليد تمام داروهاي مخدر و ترك اعتياد كفايت ميكند و حتي نياز به كشت خشخاش هم نداريم به اين شرط كه آمار واقعي نياز داروهاي مخدر، به ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام و رانت داروهاي مخدر حذف شود.»
کاهش کشفیات تریاک ناشی از تغییر الگوی مصرف در ایران است
غلامي ميگويد كه كاهش كشفيات ترياك در طول سه سال اخير، هيچ ارتباطي به ممنوعيت كشت خشخاش در افغانستان ندارد، بلكه ناشي از تغيير الگوي مصرف در ايران است به اين معنا كه تداوم درمان اعتياد با قرص يا شربت متادون، الگوي تقاضاي مواد در ايران را تغيير داده و بازار ايران، ديگر براي قاچاقچيان به صرفه و سودآور نيست و بنابراين، ورود ترياك براي تغذيه بازار داخلي كم شده كه اين كاهش را هم در افت آمار كشفيات شاهدیم.
موفقیت کلینیکهای ترک اعتیاد، عامل اصلی کاهش تقاضای تریاک
بهگفته او: «دليل كاهش كشفيات ترياك، موفقيت كلينيكهاي ترك اعتياد بوده و هيچ ارتباطي به گراني قيمت ترياك ندارد، چون مواد، به هر قيمتي برسد خريدار دارد. در طول دو دهه درمان اعتياد با متادون، مصرف متادون؛ چه براي درمان و چه براي سوءمصرف، در كشور توسعه پيدا كرده و اين توسعه، كاهش تقاضاي ترياك را ايجاد كرده است. كاهش تقاضا هم، كاهش عرضه را به دنبال دارد و نتيجه نهايي، كاهش كشفيات به دليل كاهش ورود ترياك به كشور است. سند ما براي اثبات اين ادعا، دو ميليون و ۱۲۰ هزار بيمار تحت درمان با متادون در كلينيكهاي ترك اعتياد است كه پرونده همگيشان با كد ملي موجود است. بنابراين، از تعداد سه ميليون بيمار معتاد در كشور، دو ميليون و ۱۲۰ هزار نفر تحت درمان با متادون هستند و سالانه ۴۰ تن متادون در كشور توليد ميشود كه ۲۸ تن از اين ميزان توليد، توسط همين بيماران مصرف ميشود. با اين تعداد بيمار تحت درمان، آيا انتظار نداريم كاهش تقاضا در بازار ترياك اتفاق بيفتد؟ تغيير الگوي مصرف و از بين رفتن قبح مصرف متادون در سالهاي اخير، باعث تغيير الگوي مصرف شده و قاچاقچي ترياك، بازار ايران را تقريبا از دست داده كه نمود اين وضع را در كاهش كشفيات ترياك شاهديم. سادهانگارانه است اگر باور كنيم كه كشاورزان افغانستان از ترس طالبان كشت خشخاش را كاهش دادهاند.»
