آیا دریاچه ارومیه قابل احیاست؟
دریاچه ارومیه، یکی از بزرگترین دریاچههای شور جهان و اکوسیستمی منحصربهفرد، سالهاست با بحران خشکی مواجه شده است.
به گزارش آتیهآنلاین، این بحران ناشی از مدیریت نادرست منابع آب، کشاورزی غیرپایدار و آلودگی محیطزیست است که نهتنها دریاچه را به زمینی خشک و نمناک تبدیل کرده، بلکه اکوسیستم منطقه، کشاورزی و زندگی مردم محلی را تحت تأثیر قرار داده است. خشک شدن دریاچه باعث خیزش گردوغبار نمکی، افزایش دمای منطقه و مشکلات متعددی برای باغداران و کشاورزان شده است. پیشتر، این دریاچه نقش تعدیلکننده آبوهوا و رطوبت منطقه را داشت و حیاتوحش جزایر و پرندگان مهاجر را حمایت میکرد، اما اکنون بهعنوان نمونهای عبرتآموز از مدیریت نادرست منابع آبی شناخته میشود.
محسن موسوی خوانساری، کارشناس آب و محیطزیست، معتقد است احیای دریاچه ارومیه امکانپذیر است و کلید موفقیت، اجرای قوانین موجود است. طبق برنامه ششم و هفتم توسعه، باید ۱۵ میلیارد مترمکعب آب برای تالابها صرفهجویی شود که سهم قابلتوجهی از آن متعلق به دریاچه ارومیه است. همچنین، سند امنیت غذایی ۱۴۰۲ صرفهجویی ۳۰ میلیارد مترمکعب آب را الزام کرده که حدود ۳ میلیارد مترمکعب آن میتواند به دریاچه اختصاص یابد. با اجرای این اسناد و تخصیص سالانه ۳ میلیارد مترمکعب آب، دریاچه طی ۱۰ سال به حالت تعادل بازمیگردد.
موسوی بر لزوم تدوین برنامه رهاسازی آب از سدهای حوضه دریاچه، بهویژه سدهای بوکان، مهاباد و شهرچای، در فصل سرد (بهمن تا فروردین) تأکید دارد. با توجه به پیشبینی زمستان پربارش، رهاسازی ۳۰ تا ۴۰ درصد آب سدها در این بازه ضروری است تا از ذخیرهسازی غیرضروری برای کشاورزی یا شرب جلوگیری شود. ستاد احیای دریاچه ارومیه باید با استناد به ماده ۳۸ برنامه هفتم و سند امنیت غذایی، برنامهریزی دقیقی برای تأمین حقآبه زیستمحیطی انجام دهد.
به گزارش مهر، از ۲۷ اقدام مصوب ستاد احیا در دولت دوازدهم، رهاسازی آب از سدها اقدامی فوری است، اما کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی، توسعه گلخانهها و الگوی کشت کمآببر نیز حیاتی است. سطح زیرکشت آبی در حوضه، که بیش از ۶۰۰ هزار هکتار است، باید کاهش یابد. انتقال پساب تصفیهخانههای تبریز و ارومیه به دریاچه نیز اهمیت دارد و استفاده از این پساب در صنایع بهجای دریاچه، اشتباه است.
احیای دریاچه منافع اقتصادی و اجتماعی متعددی، از جمله بهبود بهداشت عمومی، کاهش بیماریهای پوستی، حفظ تولید عسل و تعدیل دما، به همراه دارد. در مقابل، اقداماتی مانند احداث کارخانه قند مهاباد، که کشت آببر چغندر قند را تشویق میکند، به ضرر دریاچه است و به صادرات آب مجازی منجر میشود. مدیریت نرمافزاری و اجرای مستمر اقدامات مصوب، نیاز اصلی احیای دریاچه ارومیه است.
