بازنشستگی زودتر، مستمری کمتر؛ روایت تضاد در زندگی شغلی زنان
تازهترین دادههای سازمان تأمین اجتماعی تصویری روشن از شکافهای جنسیتی در نظام بازنشستگی سال ۱۴۰۳ ارائه میدهد؛ دادههایی که نشان میدهد زنان با وجود بازنشستگی زودتر، به دلیل سابقه بیمهپردازی کمتر و دستمزدهای پایینتر، مستمری قابلتوجهی کمتر از مردان دریافت میکنند و همچنان بار اصلی نابرابری ساختاری در نظام کار و بیمه را بر دوش میکشند.
به گزارش آتیهآنلاین، بررسی تازه سازمان تأمین اجتماعی درباره وضعیت مستمریبگیران در سال ۱۴۰۳، تصویری جامع از روند بازنشستگی و تفاوتهای چشمگیر میان زنان و مردان ارائه میدهد؛ تفاوتهایی که هم در سن بازنشستگی و هم در میزان مستمری و سوابق بیمهپردازی قابل مشاهده است. طبق این گزارش، مجموع مستمریبگیران عادی و پیش از موعد در سال گذشته به سه میلیون و ۱۳۰ هزار و ۸۱۴ نفر رسیده که ۸۵.۳ درصد آنان مرد و تنها ۱۴.۷ درصد زن هستند. آمارها نشان میدهد سهم اندک زنان نه صرفاً به دلیل جمعیت کمتر آنان، بلکه ناشی از شرایط متفاوت اشتغال، سابقه بیمهپردازی و قوانین بازنشستگی است.
میانگین سن بازنشستگی در سال ۱۴۰۳، برابر با ۵۶.۱ سال محاسبه شده است. زنان بهطور میانگین ۲.۱ سال زودتر از مردان بازنشسته شدهاند؛ موضوعی که ریشه در قوانین خاص بازنشستگی زنان و نیز وضعیت اشتغال آنان دارد. با وجود این، همین بازنشستگی زودتر سبب شده که میانگین سابقه بیمهپردازی زنان بسیار کمتر باشد. براساس آمار، متوسط سابقه بیمهپردازی کل مستمریبگیران ۲۳.۱ سال و این رقم برای مردان ۲۴.۲ سال و برای زنان ۱۷.۱ سال است. به بیان دیگر، زنان ۷.۱ سال کمتر از مردان حق بیمه پرداخت کردهاند.
این اختلاف در سابقه، مستقیماً بر میزان مستمری اثر گذاشته است. میانگین مبلغ پایه حکم مستمری در سال گذشته ۱۱ میلیون و ۱۷۸ هزار تومان بوده که برای مردان ۱۱ میلیون و ۷۵۹ هزار تومان و برای زنان فقط ۷ میلیون و ۸۰۵ هزار تومان ثبت شده است. مستمری ناخالص پرداختی نیز برای مردان حدود ۱۴ میلیون و ۳۶۹ هزار تومان و برای زنان ۸ میلیون و ۲۲۳ هزار تومان گزارش شده است. این اختلاف عمیق نشان میدهد که ساختار اشتغال و بیمهپردازی زنان در کشور همچنان با چالشهای جدی روبهرو است.
در بخش بازنشستگی پیش از موعد، تعداد بازنشستگان به یک میلیون و ۶۱۰ هزار و ۱۱۱ نفر رسیده که ۴۲.۴ درصد مرد و ۹.۱ درصد زن هستند. در این گروه نیز تفاوتها ادامه دارد. میانگین سن بازنشستگی پیش از موعد ۵۴.۹ سال بوده اما مردان در ۵۴.۷ سال و زنان در ۵۵.۹ سال بازنشسته شدهاند؛ یعنی مردان ۱.۲ سال زودتر از زنان. در زمینه مستمری نیز شکاف بسیار بزرگتر است. پایه مستمری مردان در این گروه حدود ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و برای زنان فقط ۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است؛ اختلافی که بیش از ۱۵۴ درصد برآورد میشود.
بازنشستگان عادی نیز بخش مهمی از این گزارش را تشکیل میدهند. از مجموع یک میلیون و ۵۲۰ هزار و ۷۰۳ بازنشسته عادی، بیش از یک میلیون و ۳۴۴ هزار نفر مرد و ۱۷۶ هزار نفر زن هستند. متوسط سن بازنشستگی در این گروه ۵۷.۴ سال بوده که برای مردان ۵۸.۱ سال و برای زنان ۵۱.۷ سال اعلام شده است. این فاصله ۶.۴ ساله نیز بر میزان سابقه بیمهپردازی و مستمری اثرگذار است. زنان در این بخش نیز بهطور متوسط ۳.۴ سال کمتر از مردان سابقه دارند.
این گزارش در مجموع نشان میدهد شکاف جنسیتی در نظام بازنشستگی کشور همچنان گسترده است؛ از سن بازنشستگی تا سابقه بیمهپردازی و میزان دریافتی مستمری. عواملی همچون خروج زودهنگام زنان از بازار کار، مشمول نشدن برخی مزایا و پرداخت حق بیمه کمتر، در شکلگیری این تفاوتها نقش تعیینکنندهای دارند.
